Dekomponovanje osnovnih pokazatelja smrtnosti u Srbiji u periodu 1990-2021

Marinković, Ivan (2022) Dekomponovanje osnovnih pokazatelja smrtnosti u Srbiji u periodu 1990-2021. Demografija (19). pp. 39-56. ISSN 1820-4244

Text 2022_Marinkovic_Dekomponovanje osnovnih pokazatelja smrtnosti u Srbiji u periodu 1990-2021.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (373kB)

Abstract

Istraživanje tridesetogodišnjih promena u mortalitetu stanovništva Srbije (1990-2021) dato je kroz dva osnovna pokazatelja smrtnosti. Metodom dekomponovanja razlike između opštih stopa smrtnosti, kao i promena kod očekivanog trajanja života pri živorođenju, meren je efekat starenja stanovništva na mortalitet, ali i doprinosi specifičnih stopa smrtnosti i vodećih uzroka smrti. Analiza tridesetogodišnjeg perioda je bitna, jer povezuje turbulentna društvena dešavanja u Srbiji i mortalitet, koji tokom višedecenijske depopulacije postaje sve značajnija komponenta populacione dinamike. Očekivano trajanje života u posmatranom vremenskom intervalu je raslo kod oba pola, ali se intenzitet umiranja nije smanjio (opšta stopa smrtnosti se povećava). Starosna struktura tokom decenija demografskog starenja, pokazuje se kao dominantan faktor u kreiranju mortalitetnih prilika u Srbiji. Negativan doprinos starosne strukture je dvostruko intenzivniji od pozitivnog efekta koji donose promene kod specifičnih stopa smrtnosti. Starenje je intenzivnije u ženskoj populaciji, što objašnjava veći porast opšte stope smrtnosti kod žena. Osnovna karakteristika u tridesetogodišnjem periodu je da se vrednosti specifičnih stopa smrtnosti smanjuju u svim uzrastima ali i da muškarci i žene u Srbiji imaju različit obrazac promena u smrtnosti po starosti. Muškarci imaju izraženije doprinose do 50. godine, a žene u starijim kohortama. Najveći broj vodećih uzroka smrti manje opterećuje stanovništvo Srbije sada nego tri decenije ranije. Kardiovaskularne bolesti, kao vodeći uzrok smrti, najviše su doprinele pozitivnim promenama u mortalitetu. Tumori, kao drugi najčešći uzrok smrti u Srbiji, doprinose negativno kod starijih (50 ili više godina) i pozitivno kod mlađih starosnih grupa. Od ostalih uzroka treba izdvojiti značaj nasilnih smrti i njihov pozitivan efekat na stope mortaliteta u svim uzrastima, posebno među mlađom populacijom.

Actions (login required)

View Item