ZAKON O BIOMEDICINSKI POTPOMOGNUTOJ OPLODNJI – POSTOJI LI PRAVNA PRAZNINA ILI NE?

Marčetić, Dragana and Sjeničić, Marta (2024) ZAKON O BIOMEDICINSKI POTPOMOGNUTOJ OPLODNJI – POSTOJI LI PRAVNA PRAZNINA ILI NE? In: Актуелности медицинског права, Теорија, пракса и законодавство 5. Institut društvenih nauka / Glasnik Advokatske komore Vojvodine,, Beograd, Novi Sad, pp. 20-22. ISBN 978-86-905844-1-3

Text 18. Sjenicic 2024 medicinsko pravo.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (20MB)

Abstract

U sudskoj praksi, koja neminovno prati ekspanziju biomedicinski potpomognute oplodnje, pojavio se zanimljiv spor koji otvara vrata različitim tumačenjima Zakona o biomedicinski potpomognutoj oplodnji kod postupanja i prava na zamrznutim embrionima. Postavilo se i pitanje da li postoji pravna praznina u pogledu mogućnosti veštačke oplodnje reproduktivnim ćelijama lica koje je preminulo, kao i šta sa embrionima koji su zamrznuti, po smrti jednog od partnera-davaoca. Odluka koja je predmet razmatranja daje interesantan uvid u ovu problematiku. Sud je stao na stanovište da određivanje sudbine embriona u slučaju smrti jednog od potencijalnih roditelja predstavlja bitan element ugovora o pružanju biomedicinske pomoći, pogotovo imajući u vidu da navedeno pitanje nije regulisano pozitivnim pravomSrbije, odnosno Zakonom o biomedicinski potpomognutoj oplodnji, niti bilo kojim drugim zakonom ili podzakonskim aktom. Prvostepeni sud je zaključio da je embrion rezultat voljnog genetskog doprinosa dva fizička lica, a isti se pravno gledano može posmatrati kao stvar u građanskopravnom smislu, nad kojom muškarac i žena imaju pravo svojevrsne susvojine. Međutim, s obzirom na to da embrion predstavlja stvar sui generis, odnosno stvar posebne vrste, to se isti ne može sasvim podvesti pod pravila koja regulišu stvari u građanskopravnom prometu. Stoga se na situaciju u kojoj preživeli partner traži transfer zamrznutih embriona iz jedne klinike u drugu ne može primeniti čl. 37. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, a prema kojoj odredbi vlasnik može tužbom zahtevati od držaoca povraćaj individualno određene stvari, pri čemu isti mora dokazati da na toj stvari ima pravo svojine, kao i da se ista nalazi u faktičkoj vlasti tuženog. Ovo stoga što se embrioni nikako ne mogu nalaziti u faktičkoj vlasti potencijalnih roditelja ili trećih lica, već samo u Laboratoriji za kriopostupke, a koja laboratorija je deo embriološke laboratorije centra za BMPO u kojem se obrađuju, konzerviraju i skladište reproduktivne ćelije, tkiva i embrioni za homolognu oplodnju (čl. 3, st. 1, t. 36. Zakona o biomedicinski potpomognutoj oplodnji), pri čemu skladištenje predstavlja čuvanje reproduktivnih ćelija, zigota i embriona u odgovarajućim kontrolisanim uslovima do distribuiranja (čl. 3, st. 1, t. 28. Zakona o biomedicinski potpomognutoj oplodnji). Takođe, prema odredbi čl. 41. i odredbi čl. 49, st. 1, t. 1. Zakona o biomedicinski potpomognutoj oplodnji, u postupku BMPO dozvoljeno je upotrebljavati reproduktivne ćelije, odnosno embrione davalaca koji su živi(čl. 41), odnosno zabranjeno je davati i koristiti reproduktivne ćelije, odno- sno embrione bez pismenog pristanka davaoca (čl. 49, st. 1, t. 1), ali se ove odredbe odnose na žene i muškarce koji daruju svoje reproduktivne ćelije, odnosno embrione kako bi pomogli medicinsku oplodnju trećih lica, a ne svojih partnera u smislu Zakona o BMPO.

Actions (login required)

View Item