Ima li stvarnosti bez čoveka? Problemi novog realizma

Milisavljević, Vladimir (2017) Ima li stvarnosti bez čoveka? Problemi novog realizma. In: Nauka i stvarnost: zbornik radova sa naučnog skupa (Pale, 21. maj 2016.). Posebna Izdanja. Naučni skupovi (11). Filozofski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu, Pale, pp. 41-56. ISBN ISSN 2490-4074

Text VMilisavljevic_Nauka_i_stvarnost.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (351kB)

Abstract

U ovom tekstu se ispituju glavne karakteristike filozofskog usmerenja koje je danas u modi – „novog realizma“ koji zastupaju M. Feraris, K. Mejasu i M. Gabrijel, i analiziraju neki od njegovih problema. Polazi se od pitanja definicije novog realizma, tj. od pokušaja da se odredi minimalni pojmovni sadržaj koji je zajednički za njegove različite verzije. Zanimljivo je primetiti da se novi realizam, iako njegovi predstavnici brane gledište prema kojem imamo direktan pristup stvarnosti, najčešće definiše na negativan način, npr. kao filozofska pozicija koja tvrdi da je stvarnost nezavisna od ljudskog mišljenja ili od konstitutivne delatnosti subjekta. U radu se zastupa teza da se novi realizam zaista najbolje može razumeti kao neka vrsta negacije: prema tvdnjama njegovih osnivača, on predstavlja reakciju na takozvani konstruktivizam moderne filozofije, koji počinje sa Kantovim transcendentalnim idealizmom i, preko Ničea, dolazi do vrhunca u postmodernizmu, čime se konačno dovršava dugotrajni istorijski proces preobražavanja stvarnosti u iluziju. Međutim, takva rekonstrukcija moderne filozofije je krajnje problematična. Na primer, pristalice novog realizma ne pružaju zadovoljavajuće tumačenje Kantovog „pobijanja idealizma“, koje bi, očigledno, bilo od suštinskog značaja za odbranu njihovog viđenja moderne kao epohe u kojoj je stvarnost ispražnjena od svoga smisla. Pored toga, moralizatorski tonovi njihove rasprave sa postmodernom odaju etički koncept koji je prilično konformistički. Konačno, dva važna aspekta novog realizma – pokušaji da se unutar njega razvije pluralistička ontologija, kao i njegova antihumanistička tendencija – dopuštaju nam da njegovo poreklo dovedemo u vezu sa filozofskim programom samog postmodernizma.

Actions (login required)

View Item