O siromašnim starijim ljudima: posebnost istočne i jugoistočne Srbije

Rašević, Mirjana (2012) O siromašnim starijim ljudima: posebnost istočne i jugoistočne Srbije. In: Stanovništvo jugoistočne Srbije. [Knj. 2], Uticaj demografskih promena u jugoistočnoj Srbiji na društveni razvoj i bezbednost. Centar za naučnoistraživački rad SANU i Univerziteta u Nišu, Niš, pp. 57-72. ISBN 978-86-7025-556-2

Text MRasevic_O_siromasnim_starijim_ljudima.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (2MB)

Abstract

Koncept aktivnog starenja je, čini se, do sada najbolji odgovor na izazove koji se postavljaju pred državu i pojedinca u uslovima izrazitog populacionog starenja, odnosno sve dužeg individualnog života. Mada se i ranije aktivnost starijih isticala kao bitna, Svetska zdravstvena organizacija je 2002. godine, imajući u vidu fundamentalne ljudske vrednosti kao što su zdravlje, učešće u društvenim aktivnostima i sigurnost, definisala aktivno starenje kao kontinuirano učešće starijih u socijalnim, ekonomskim, kulturnim, duhovnim i građanskim aktivnostima društva, a ne samo kao zadržavanje njihove radne sposobnosti i fizičke pokretljivosti. Deset godina kasnije, 2012, u Evropskoj godini aktivnog starenja i solidarnosti među generacijama, može se konstatovati da je Srbija usvajanjem većeg broja strateških dokumenata i niza zakonskih rešenja stvorila osnovni formalni okvir za sprovođenje ovog koncepta. No, nije se izborila za ekonomsku sigurnost u starosti koja je bazična pretpostavka zdravog bitisanja i socijalne uključenosti u trećem i četvrtom životnom dobu. Naime, prema poslednjim zvaničnim podacima, koji se odnose na 2009. godinu, stopa siromaštva lica sa 65 i više godina je visoka (7,5%) i viša od prosečne (6,5%). Takođe je visoka i natprosečna i stopa rizika od siromaštva (18,2%) kod starih. Bitni nalazi reprezentativnih istraživanja jesu da su starije žene siromašnije nego muškarci iste starosti; najveću stopu siromaštva, posmatrano po obrazovanju, imaju stari bez osnovne škole; visoka stopa siromaštva u ruralnim naseljima je potvrđena i za kategoriju starih; posebno su ugroženi stari u samačkim domaćinstvima, kao i oni koji žive u staračkim domaćinstvima. Dalje, udeli hronično obolelih i funkcionalno zavisnih od drugih među siromašnim starima viši su od onih koji su registrovani među opštom populacijom starijom od 70 godina. Istovremeno je dokazano da je niska i nedovoljna pokrivenost siromašnih starih materijalnim obezbeđenjem porodice, najznačajnijom merom socijalne politike države, kao i da je marginalna uloga institucija u mreži pomoći i podrške namenjene njima. Anketa o životnom standardu, sprovedena 2002, prvi put je pokazala da su najsiromašniji stari u jugoistočnoj Srbiji. Pored ovog područja, studija Oni ne mogu da čekaju iz 2009. godine, bazirana na intervjuisanju 1021 osobe stare 65 i više godina bez ličnih primanja ili sa mesečnim ličnim primanjem manjim od 6500 dinara, na 107 uzoračkih tačaka na teritoriji Srbije, izdvojila je i istočnu Srbiju kao regiju velikog siromaštva starijih. Emocionalni status, sposobnost svakodnevnog funkcionisanja van kuće, kvalitet ishrane siromašnih starih u istočnoj i jugoistočnoj Srbiji su signifikantno lošiji, finansijska pomoć manja, uzimanje propisanih lekova hronično obolelih ređe, a anksioznost, depresivnost i visok krvni pritisak češći u odnosu na siromašne stare sa drugih velikih područja u zemlji. Želje siromašnih starih u istočnoj i jugoistočnoj Srbiji su najbolja ilustracija dubine njihove nemoći. Socijalne penzije mogle bi da budu moćan mehanizam u borbi protiv siromaštva starijih u Srbiji. One su uvedene u 72 zemlje danas. Ili, mora se pronaći način da pokrivenost siromašnih starijih ljudi materijalnim obezbeđenjem porodice bude veća, kao i da ova socijalna mera osetnije smanji siromaštvo onih koji je primaju. U protivnom ćemo i dalje beležiti razmišljanja kao što su: „Teško je bilo, a sada nam je još teže“, kao što reče bračni par od 66 i 65 godina iz jednog sela u jugoistočnoj Srbiji prilikom dubinskog intervjua.

Actions (login required)

View Item