Nedovršene institucije Republike Srbije kao posledica geostrateškog položaja i geopolitičkog klizišta

Cvetićanin, Neven (2022) Nedovršene institucije Republike Srbije kao posledica geostrateškog položaja i geopolitičkog klizišta. In: Tri decenije tranzicije u Srbiji – sociološka i antropološka perspektiva, knjiga sažetaka. Institut društvenih nauka, Beograd, pp. 15-17. ISBN 978-86-7093-253-1

Text 18. Cvetićanin, 2022..pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (204kB)

Abstract

U izlaganju će se prići problemu nestabilnih i nedovršenih institucija u Srbiji, kao i čitavom nedovršenom procesu tranzicije u Srbiji, sa geostrateške i geopolitičke analitičke pozicije. Argumentovaću da je jedan od glavnih razloga nestabilnih i nedovršenih institucija Republike Srbije njen geostrateški položaj, koji se metaforično može nazvati položajem na svojevrsnom „geopolitičkom klizištu“. Ovo geopolitičko klizište uslovljeno je time što je geostrateški položaj Srbije smestio državu i društvo na geopolitički tradicionalno trusni Balkan, kao graničnu tačku između različitih geopolitičkih celina i „ploča“ (evropske, azijske, zapadne, istočne, južne, severne). Izlaganje će braniti tezu da je „geografija sudbina“ i da je položaj i razvoj svake države i njenih institucija, pa tako i Srbije, značajno određen njenim geografskim položajem. Budući da je Srbija smeštena na Balkanu kao svojevrsnom geopolitičkom raskršću na kojem se ukrštaju različite geopolitičke celine i „ploče“, kao i različite civilizacije i religije, Srbiji je teže da dovrši političke procese i formira stabilne institucije, od država poput npr. Velike Britanije, koje su već zbog svog izolovanog geopolitičkog položaja sa prirodnim preprekama prilasku (ostrvo) mnogo manje izložene istorijskim „višim silama“ od država poput Srbije (i ostalih balkanskih država), koje se nalaze na terenu na kojem se ukrštaju geopolitički putevi Istoka i Zapada, Severa i Juga. Izlaganje argumentuje da je Srbija baš zbog svog geostrateškog položaja, za razliku od država koje su u svojevrsnoj „geopolitičkoj zavetrini“ poput Velike Britanije, Islanda ili Portugala, izložena raznim istorijskim „višim silama“ poput raznih osvajačkih pohoda (Turci), ratova (svi značajniji međunarodni ratovi, poput Prvog i Drugog svetskog, imali su svoju drastičnu refleksiju na Balkan i Srbiju), revolucija (institucionalni problemi često su se u Srbiji rešavali na vaninstitucionalan način) i ostalih vaninstitucionalnih udara, kao što su politički prevrati i razne vrste političkog nasilja. U takvom geopolitičkom okruženju i na takvoj geostrateškoj poziciji svojevrsnog geopolitičkog klizišta na kojem se nalazi Srbija, društvu je veoma teško da se posveti mirnom i evoluitivnom razvoju sopstvenih institucija i mirnom i evoluitivnom dovršenju društveno-političkih procesa, već ovakav geopolitički i geostrateški položaj nužno vode do institucionalnih „skokova“ i „lomova“, o čemu dovoljno svedoči novija istorija Srbije u prethodna dva veka. Zbog geopolitičkih i geostrateških razloga stepen razvoja institucija u Srbiji značajno zavisi od širih geopolitičkih kretanja i trendova, jer država i društvo zbog svog položaja nužno osećaju tzv. „domino efekat“ širih geopolitičkih tokova, od kojih zavise njihova stabilnost, bezbednost i mogućnost razvoja, a da na te faktore društvo i država ne mogu da imaju mnogo uticaja. Ovo svakako ne znači da ne treba nastaviti sa izgrađivanjem i dovršavanjem institucija, unapređenjem institucionalnog života i dovršavanjem tranzicionih društvenih procesa u Srbiji, ali je bitno imati na umu prethodno navedene ograničavajuće geopolitičke faktore, koji konačan rezultat tih procesa nužno izmeštaju u područje spoljne politike, koja je za Republiku Srbiju ono esencijalno područje od kojeg zavise njena stabilnost, bezbednost i mir. Ovo nas dovodi do konačnog zaključka da je u Republici Srbiji nužno unapređivati, na bazi naučnih istraživanja spoljnopolitičke kapacitete zemlje, geopolitičke i geostrateške analitičke uvide, kao i konkretne diplomatske kapacitete i mrežu, kako bi država i društvo imali neophodan instrument opstanka i razvoja na trusnom geopolitičkom području na kojem obitavaju.

Actions (login required)

View Item