(Anti)liberalizam i populaciona politika : restriktivnost vs. inovativnost

Rašević, Mirjana (2014) (Anti)liberalizam i populaciona politika : restriktivnost vs. inovativnost. In: (Anti)liberalizam i ekonomija. Centar za ekonomska istraživanja Instituta društvenih nauka, Beograd, pp. 106-114. ISBN 978-86-7093-152-7

Text MRasevic_(Anti)liberalizam_i_populaciona_politika.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (133kB)

Abstract

Restriktivna zakonska rešenja vezana za namerni prekid trudnoće i dostupnost moderne kontracepcije nisu dovoljno efikasna da ublaže problem nedovoljnog rađanja iz najmanje dva razloga. Prvi razlog je da zabrane u jednoj sredini koje se tiču kontrole rađanja ne moraju da ostvare cilj u liberalnom okruženju, okruženju u kome se poštuju seksualna i reproduktivna prava parova. Drugi razlog je da, mada saznanje o dostupnosti kontrole rađanja učestvuje kao jedan od elemenata pri stvaranju reproduktivnih motiva, stavova i normi, kontrola rađanja ne predstavlja bitan faktor determinističke osnove nedovoljog rađanja. Njena uloga je prvenstveno instrumentalne prirode. U analizama uzroka rađanja jednog ili dva deteta na sadašnjem nivou razvoja civilizacije podvlači se tesno povezana skupina varijabli, ekonomske, socijalne i psihološke prirode, koje zahtevaju iznalaženje kompleksa mera u cilju ublažavanja fenomena nedovoljnog rađanja. U tom smislu pitanje političkog odgovora na nizak natalitet je veoma složeno sa neizvesnim rezultatima. Danas postoji značajan stepen uniformnosti u pogledu ciljeva, pravaca mera i čak njihovog definitivnog izraza u razvijenim zemaljama. Pri pokušaju formulisanja univerzalne tipologije mera moguće je izdvojiti: finansijska davanja kojima se teži pokriti deo ekonomskog tereta podizanja dece, čemu se, uslovno, može pripojiti i sistem poreskih olakšica; regulisanje radnog statusa roditelja i odsustvovanja tokom trudnoće, porođaja, podizanja male dece i negovanja bolesnog deteta, kao i mogućnosti usklađivanja rada i roditeljstva fleksibilnim sistemom radnog vremena; programe čuvanja dece zaposlenih roditelja; planiranje porodice. Najveći broj procena ukazuje da je maksimalni efekat primenjivanih mera porast završnog fertiliteta do 10%, što je, u uslovima izuzetno niskog nataliteta, nedovoljno. Mnogi veliki sociolozi, uključujući Karla Marksa, Maksa Vebera i Emila Dirkema, su se zalagali za inovacije u socijalnoj sferi. Pre 100 godina i Josef Šumpeter je u svojoj knjizi o teoriji ekonomskog razvoja isticao neophodnost uvođenja socijalne inovacije u ekonomiju, politiku, kulturu, način života. Posle Šumpetera, inovacije su se odnosile pre svega na različite inovacije tehničke prirode. Danas, pak, društvene nauke i sa njima socijalne inovacije shvaćene u najširem smislu sve više dobijaju na značaju. U populacionoj politici postoji više primera socijalne inovacije. Oni su pre svega vezani za rešenja koja se tiču sve dužeg prosečnog životnog veka i sve veći broj starih osoba u razvijenim populacijama. No ima i pronatalitetnih akcija inovativne prirode.

Actions (login required)

View Item