Pravni položaj investicionih društava na tržištu kapitala

Sovilj, Ranko (2023) Pravni položaj investicionih društava na tržištu kapitala. In: Pravni položaj investicionih društava na tržištu kapitala. Institut društvenih nauka, Beograd. ISBN 978-86-7093-266-1

Text Monografija_Ranko-Sovilj-el_izd.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (2MB)

Abstract

U ovoj knjizi polazi se od različitih koncepcijskih stanovišta rasprostranjenih u pravnoj i ekonomskoj teoriji, kao i od pozitivnopravnih rešenja u međunarodnom, komunitarnom i regionalnom pravu u kontekstu određivanja položaja investicionih društava na tržištu kapitala. Predmet istraživanja odnosi se na normativne okvire i uslove poslovanja investicionih društava kao ključnih aktera na tržištu kapitala, u uslovima sve veće globalizacije finansijskih tokova i integrisanosti svetske privrede. Naročita pažnja posvećena je determinisanju uslova poslovanja investicionih društava, kao i diferenciranju delatnosti koje obavljaju na tržištu kapitala. Pored istorijskopravnog i normativnog metoda, analiza pravnog položaja investicionih društava zasniva se na uporednopravnom pristupu. Polazna osnova predmetnog istraživanja je da ukaže na koji način primena prihvaćenih međunarodnih standarda, prvenstveno pravila EU, doprinosi stabilnosti i održivosti tržišta kapitala, odnosno efikasnijem i sigurnijem poslovanju investicionih društava kroz delotvorniju kontrolu uslova poslovanja, kontrolu rizika sa kojima se društva susreću u poslovanju, kao i povećanjem transparentnosti poslovanja u kontekstu odgovornijeg sprovođenja nadzora i obaveznog objavljivanja poslovnih podataka. Naposletku, usvojena rešenja u evropskom zakonodavstvu porediće se sa pravnim režimom položaja investicionih društava u domaćem pravu. Osim isticanja različitosti uporednopravnih rešenja naspram domaćih, u knjizi će se insistirati i na uočava nju sličnosti brojnih pojedinačnih rešenja, a pre svega, pravnih posledica koje ona proizvode. Komparativna analiza će omogućiti da se mnogobrojna rešenja i instituti poslovanja investicionih društava kritički sagledaju iz ugla domaćeg prava da bi se utvrdilo mest o domaćih rešenja u uporednom pravu i ispitala logika važećih pravila u odnosu na ciljeve koje ona treba da ostvare. Prvi deo knjige posvećen je ulozi i značaju finansijskih tržišta u savremenim uslovima privređivanja. Savremeni trendovi deregulacije, internacionalizacije, liberalizacije, globalizacije, platformizacije i digitalizacije u poslovanju investicionih društava, kao i brojni poremećaji na tržištima kapitala prethodnih decenija, ukazali su na neophodnost državne regulacije. Nakon ekonomske krize, koja je pogodila svet 2007. godine, mnoge zemlje su započele zakonodavne reforme s namerom napuštanja do tada preovlađujućeg principa deregulacije. Stanovište da tržište treba da počiva na sopstvenim zakonitostima biva napušteno, sprovođenjem pravnih reformi. Jedan od osnovnih ciljeva reformi bio je uspostavljanje novih regulatornih organa i prenos nadzornih aktivnosti na postojeće tržišne regulatore. U nastavku knjige p rikazan je razvoj pravne regulative na tržištu kapitala, s posebnim osvrtom na komunitarno pravo. Dosadašnja reforma evropskog zakonodavstva tržišta kapitala za cilj je postavila prvenstveno harmonizovanje propisa koji se odnose na poslovanje investicionih društava, sa idejom integrisanja nacionalnih tržišta kapitala u jedinstveno evropsko tržište kapitala. Ovo pitanje je od po - srednog značaja za srpsko tržište kapitala. Nedavnim usvajanjem novog Zakona o tržištu kapitala, domaće pravo nastoji se uskladiti sa jednim vodećim propisom koji donosi mnogo toga inovativnog i unapređenog poput Direktive o tržištima finansijskih instrume - nata iz 2014. godine. Upravo na takvoj, komparativno-teorijskoj utemeljenosti, drugi i centralni deo knjige posvećen je pravnom razmatranju osnovnih pitanja u pogledu pravnog položaja investicionih društava. Obrađene su oblasti komunitarnog i nacionalnog položaja investicionih društava, kao i obligacionopravni odnosi koji proizlaze iz njihovog poslovanja. U statusnopravnom položaju investicionih društava posebna pažnja posvećena je uslovima za dobijanje dozvole za obavljanje delatnosti, organizacionoj formi, strukturi organa uprave, te minimalno potrebnom kapitalu za započinjanje obavljanja delatnosti. S druge strane, obavljanjem delatnosti, odnosno pružanjem investicionih usluga na tržištu kapitala nastaju obligacioni odnosi između investicionih društava i njihovih klijenata (investitora), koji se mogu razvrstati u dve osnovne grupe pravnih poslova – nalogoprimački (brokerski) i kupoprodajni (dilerski). Pravni značaj podele poslova na brokerske i dilerske ogleda se u specifičnim uslovima za njihovo obavljanje, s obzirom na rizičnost delatnosti kako po samo investiciono društvo, tako i po investitore i širu javnost. Takođe, pored tradicionalnih pravnih poslova, prikazani su i analizirani novi pravni poslovi investicionih društava nastali kao proizvod savremenih tendencija na tržištima kapitala – digitalizacije, platformizacije i finansijskih inovacija. U vezi s tim, obrađeni su inovativni, tek nadolazeći poslovi investicionih društava, u okviru finansijskog paketa o pružanju digitalnih usluga – algoritamsko trgovanje i trgovanje digitalnom imovinom (digitalnim tokenima). Poslednji deo knjige odnosi se na pitanja sprovođenja nadzora i tržišne discipline. Valjana kontrola nad poslovanjem investicionih društava ima preventivnu ulogu zarad sprečavanja investicionih aktivnosti koje bi mogle doprineti nepoverenju u funkcionisanje tržišta kapitala. Preventivna kontrola može se ostvariti kroz nekoliko formi – od izdavanja dozvole za rad brokersko-dilerskim društvima i ovlašćenim bankama, čime se nastoji sprečiti ulazak onih koji ne ispunjavaju profesionalne standarde i poslovnu etiku, do obelodanjivanja poslovnih podataka nadležnim regulatornim i nadzornim organima i investicionoj javnosti.

Actions (login required)

View Item